Günümüzde, sürdürülebilir ve iklim bilinciyle üretilen ürünler kolaylıkla erişilebilir hâle gelmektedir. Ancak, Changing Markets Foundation daha geçen yıl, hem Avrupa hem de Birleşik Krallık moda markalarının tüm sürdürülebilirlik iddialarının neredeyse %60'ının yanlış olduğunu ortaya koyan bir rapor yayınladı. Birçok marka, çevresel etkilerini azaltmaya yönelik birçok taahhüde rağmen fosil bazlı sentetik elyaf kullanmaya devam etmekte ve önemli sayıda şirket çevresel etkilerini nasıl azaltmayı planladıkları konusunda güvenilir bilgi sunmamaktadır. Özünde, yeşil aklama (greenwashing) yapmaktadırlar.
SENTETİK ELYAFLAR İLE İLGİLİ SORUN
Basitçe ifade etmek gerekirse, sentetik elyaflar, yeryüzünde sıvı, gaz veya katı halde bulunan hidrokarbonların bir karışımı olan petrolden üretilmektedir. Doğal ürünlerin aksine, sentetik ürünler hızlı bir şekilde ayrışmazlar, dolayısıyla uzun vadeli kirliliğe neden olurlar. Nihayetinde parçalanmaları 500 ila 1000 yıl sürebilir! Polyester ve naylon gibi sentetik elyaflardan yapılan giysiler, okyanusa karışan ve deniz yaşamını tehdit eden mikroplastik kirliliğine katkıda bulunmaktadır.
İstatistiklere göre okyanuslar her yıl 1,5 milyon ton mikroplastikle dolmaktadır! Bunun üçte biri sentetik elyaflardan yapılan giysilerimizden kaynaklanmaktadır. Sentetik elyaf endüstrisinin tüm dünyadaki endüstriyel su kirliliğinin %20'sinden fazlasından sorumlu olduğu bildirilmiştir.
En büyük suçlular kimler?
H&M: %96 oranında yanlış beyan. Hatta orijinal seriden daha fazla sentetik elyaf içerdiği ortaya çıkan bir 'Bilinçli Koleksiyon' piyasaya sürdüler (%61'e kıyasla %72).
ASOS: %89 yanlış beyan. Changing Markets Foundation 2021'de ASOS'un yeşil iddialarının %89'unun yeşil aklamalı olduğunu bildirdi. Yine de değerlendirilen ürünlerin %39'u "geri dönüştürülmüş", "eko", "düşük etkili" veya sadece "sürdürülebilir" olduğunu iddia ediyordu.
SHEIN: Çinli marka sosyal medya sayesinde hızla popüler oldu. Web sitelerine her gün yaklaşık 500 ürün eklemektedir, hem de muazzam ucuz fiyatlarla!
BOOHOO: Şirket 2021 yılında faktör listesini ve satın alma uygulamalarını açıklayacağını belirtmesine rağmen, bunu henüz göremedik. The Sunday Times şirketi araştırmış ve Leicester'daki bir fabrikada çalışan işçilerin saatte 3,50 Sterlin gibi düşük bir ücret aldığını ortaya çıkarmıştır. Buna ek olarak, işçiler Koronavirüs hastasıyken işe gitmek zorunda bırakılmış, şirket ise çok az koruyucu ekipman sağlamış ya da hiç sağlamamıştır.
ZARA: Zara yıllardır çevreyi kirletmesiyle biliniyor, giyim endüstrisinin neden olduğu büyük miktarda tekstil atığına katkıda bulunan birçok markadan sadece biri. Küresel çapta atılan tekstil ürünlerinin yaklaşık %80'i atılmakta ya da çöpe gitmekte, sadece %20'si yeniden kullanılmakta ya da geri dönüştürülmektedir.
Sahte bir sürdürülebilir marka nasıl anlaşılır?
Kanıt yok: Eğer bir marka çevreyle ilgili bir iddiada bulunup bunu kanıtlayamıyorsa, büyük ihtimalle yeşil aklama yapıyor demektir. Örneğin, giysilerinin birden fazla geri dönüştürülmüş kumaştan yapıldığını belirtiyor ancak bunu doğrulayamıyorlarsa.
Yanlış Reklam: Bunun çok açık bir örneği, bir moda markasının %100 geri dönüştürülmüş malzemeler/zehirli olmayan boyalar vb. kullandığını belirtmesi, ancak aslında kullanmamasıdır.
Belirsizlik: Eğer moda markası geniş ve anlaşılamayan terimler kullanıyorsa, büyük ihtimalle yalan söylüyordur. Bu, hızlı moda endüstrisinde çok yaygın bir taktiktir, birçok marka aşağıdaki gibi kelimeler kullanacaktır: 'bilinçli', 'çevre dostu', 'etik' vb. gibi kelimeler kullanır ve markalarının aslında bunlardan herhangi biri olduğuna dair hiçbir ayrıntı vermez.
Ambalaj: Ambalajın üzerinde ne yazdığından ziyade neyden yapıldığına dikkat edin. Yeşille yıkanmış bir site genellikle yağmur ormanı hayvanlarının ve yeşil manzaraların pastoral resimlerini sergileyecektir. Gerçekten etik bir iş modeli, ambalajlarında kullanılan atık miktarını en aza indirir.
Bir markayı etik yapan nedir?
Etik olmayan markalar ve bunların nasıl tespit edileceğine dair sonu gelmeyen listelere rağmen, en iyi ve gerçek etik markalardan bazılarından bahsedelim! Etik bir marka, tedarik zinciri boyunca çalışanlarına adil davranılmasını ve ödeme yapılmasını sağlamaktadır. Çocuk işçiliği, zorla çalıştırma, işçi güvenliği ve geçim ücretinin ödenmesine ilişkin politika ve uygulamalar da buna dâhildir.
Etik bir marka aynı zamanda karbon emisyonlarını azaltmaya, mümkün olduğunca sentetik elyaftan kaçınmaya ve kimyasalları sorumlu bir şekilde kullanmaya ve imha etmeye özen gösterir.
Ayrıca, yün, deri, kürk, angora, kuş tüyü veya egzotik deri ve kıl gibi hayvansal ürünleri kullanmazlar veya çok az kullanırlar. Kısacası, tamamen vegan bir marka olmayı hedefliyorlar.
Başka bir deyişle, marka aslında çevreyi önemsiyor!
İşte hızlı modaya karşı çıkan günümüzün en popüler çevre dostu markalarından sadece birkaçı:
Ayrıca, favori moda web sitelerinize çevre dostu alternatifler bulmanıza yardımcı olan çok sayıda Chrome uzantısı bulunmaktadır. Bamboo kişisel favorilerimden biri; iklim bilincine sahip alternatifler bulmakta zorlanıyorsanız, bu uzantı tüm işi sizin için yapıyor! Bir diğer harika kaynak ise moda markalarının sürdürülebilirlik çabalarını derecelendiren Good on You!
Çeviri: Meryem Kenger